Nothing destroys an employee’s trust and loyalty faster than the suspicion that she is being treated unfairly. It’s a common situation, one that nearly everyone has experienced. Unfortunately, few know how to respond. Susan’s story is a case in point.
Susan expected to be promoted to the position of accounting supervisor. Instead the promotion went to a woman whom Susan considered less capable. Susan suspected that she had been the victim of racial discrimination. But instead of taking intelligent steps to address her suspicion, she gave in to anger and resentment. She began treating her boss in an offhand manner and did not disguise her ill will toward him. She deliberately “forgot” to show up for a meeting that he requested. She enlisted co-workers in a vicious whispering campaign and started a rumor that he was having an affair with the woman who had received the promotion. Susan also began dropping hints that she had begun looking for another job.
Three months later she was fired.
The reason? Being disruptive and detrimental to office morale. Susan retained an employment attorney to file suit for racial discrimination. After some preliminary informal discovery, her lawyer told Susan she had no case. Not only had Susan’s boss documented many instances in which she was seen gossipping during working hours, but his performance reports on Susan showed that, in fact, he had been giving her consistently high marks. He had even recommended Susan for promotion to a newly created position a step higher than the one Susan had been seeking. Susan’s promotion had been scheduled for the following month, and her boss had scheduled a meeting to discuss it with her. When she failed to show up for the meeting, he became concerned about her attitude, deteriorating job performance and stability.
Stories like Susan’s serve as lessons for those who suspect they are victims of unfair treatment. These step-by-step tips* will help you take effective action without falling victim to career-damaging missteps.
1. Don’t Speculate on the Reason for the Suspected Unfairness
Even if you have good cause to believe that you have been treated unfairly, you have nothing to gain by sharing this view with co-workers. Even worse is speculating as to the cause of the suspected unfairness. Telling colleagues, “My boss treats me unfairly because I’m Asian,” could make you look paranoid, not to mention permanently cripple relations with your boss and co-workers. Even if your suspicions ultimately bear out, you would have jeopardized your credibility and effectiveness in the interim by coming across as someone who jumps to hasty conclusions.
You have nothing to gain and everything to lose by speculating on the reason for your boss’s unfairness. If the situation proves to warrant it, your lawyer will be the one to fit the unfair treatment into an appropriate legal theory for purposes of pressing a formal grievance proceeding or a lawsuit. But that typically won’t happen for many weeks, if not months.
2. Document the Unfairness
Rather than blabbing your suspicions to anyone who will listen, think through your reasons for believing you have been treated unfairly. Then write them down in a clear, concise outline. It may read something like this:
I believe that I was treated unfairly in not being selected for promotion to accounting supervisor. Here are my reasons:
I have consistently received the highest job performance ratings since January 2001;
I have worked in the department longer than anyone at my level;
I led the team in implementing the new computerized billing procedures;
4. …
Writing out your thoughts will help you see and possibly correct flaws in your thinking before revealing them to anyone else. If your position is supported by facts, the outline you write out will be useful in the steps to follow. Keep the outline concise. If it comes out too long, simplify and condense it down to a single page.
3. Discuss Your Concerns with the Boss
If writing the outline convinces you that you do indeed have sound reasons to believe you have been treated unfairly, schedule a closed-door meeting with your boss. See it as your opportunity to see the boss’s side of the story. Keep your mind open to the fact that the boss’s actions may have been based on considerations of which you may have no knowledge. What you see as unfairness could have been a misunderstanding, an honest difference of opinion or simple oversight.
At the start of the meeting hand your boss a copy of the outline you wrote out in Step 2 above. Give her a chance to look it over before beginning the discussion. Use the outline as your talking points during the meeting. Orally flesh out the reasons you have outlined with the kinds of details that are too involved to set down in writing.
Once you have presented your view, it’s your turn to ask the boss for an explanation. Always use a respectful, neutral tone. For example: “I know you must have your reasons for not giving me that promotion. I just wanted to find out what they were.”
Then sit back and listen attentively to your boss’s explanation. Give her a fair chance to explain. Don’t interrupt or argue with the explanation, just make sure you understand them. See how well your boss bears the burden of justifying the suspected unfair treatment. You may even want to take notes of what she says to help you document the meeting, but only if you feel comfortable doing so.
It may turn out that your boss has a good explanation. It’s also possible that she admits to an error and promises to take steps to correct it. Often she may simply disagree with your assessment of the situation. Whatever her position, make sure you have understood it thoroughly. Ask her to repeat or explain further if her statements aren’t completely clear.
4. Evaluate Your Boss’s Response
Let the meeting gel in your mind for at least a few hours or overnight before you take any further steps. You may find yourself satisfied with the outcome. Or you may feel that the situation isn’t as clearcut as you had suspected and that it may be in your best interest to wait and see if things improve. It’s also possible that the meeting confirms your suspicion that you have been treated unfairly. If so, move on to the next step.
5. Confirm the Meeting in Writing Unless the meeting has fully resolved the issue of unfairness without further action on your boss’s part, confirm the main points of the meeting in a letter or memo no later than the end of the following business day. If your boss had acknowledged a mistake or oversight and promised to take steps to remedy the situation, you might want to say something like:
Thank you for taking the time to meet with me yesterday. After hearing my concerns, you concluded that I was inadvertently passed up for promotion. You graciously promised that I will be promoted to account supervisor effective next month.
If the meeting ended without a satisfactory resolution, your confirming letter might sound something like this:
This letter will confirm our meeting of January 15, 2002 wherein I presented you with my reasons for believing that I had been unfairly passed over for a promotion. You provided the following reasons for your decision: …
The purpose of the confirming letter isn’t to argue your case, engage in breastbeating or to place blame; it is purely to create a written record to confirm that you laid out your complaints to your boss and to confirm the precise outcome of the meeting.
As with all your communications with your boss, couch the letter in respectful, neutral language so that it doesn’t provoke objections or nitpicking from your boss. That would merely set off a paper war that would waste time and could unnecessarily complicate the record. It does not do you any good to put details of your complaint in the letter except in a general sense to provide an overview of the reason for your complaint. The confirming letter should not exceed a single page. You may want to attach and reference another copy of the written outline which you handed the boss at the start of the meeting.
6. Send a Copy to Higher Ups
You will want to forward a copy of the confirming letter to the head of personnel, the head of the department, your boss’s boss or — if you are management level and the company isn’t too large — to the company president. This serves two purposes: (1) triggers management review of your boss’s actions; and (2) gives written notice of your grievance to lay the groundwork for more formal grievance procedures or legal action. Also, the knowledge that you are capable of taking such matters to the next level may encourage your boss to be more careful in future actions toward you. Of course this could be seen by your boss as going over her head and provoke resentment or even hostility. But you already crossed the Rubicon when you decided to confirm the meeting in writing in Step 5.
In certain egregious instances the company may discuss the matter with your boss, then take corrective action. More likely, it will simply file away the letter for future reference. That could prove helpful if you suffer another instances of unfairness — even if you ultimately end up not taking further action on your initial grievance.
7. Weigh the Costs and Benefits of Legal Action
Even if you remain convinced that you have been the victim of unfair treatment, weigh the costs and benefits of retaining an attorney to take your case to a formal grievance procedure and/or a lawsuit. First there is the cost. Some attorneys will take sound wrongful termination or employment discrimination cases on a contingent fee basis — i.e. taking their fees only out of settlements or judgments that may ultimately be recovered. However, most attorneys will at least require an initial retainer that may range from one or two thousand dollars to tens of thousands. Then there is the possibility that you will lose your suit.
Regardless of the outcome you will have to devote many tedious, probably unpleasant days to consultations, depositions, discovery and trial. Many employment actions do settle before trial, but the majority go through at least a few depositions and hearings before a meaningful settlement offer is made. Often the settlement or judgment is far less than what you might have expected. Perhaps most importantly, commencing legal action makes it unpleasant and emotionally difficult for you to keep your current job.
If the unfair treatment wasn’t shockingly egregious or damaging, writing it off as a learning experience and moving on to another job may turn out to be a better option than legal action.
8. Preserve Your Status As an Employee in Good StandingYou can continue with your legal action even if you leave your job. But if you choose to stay, initiating legal action does not relieve you of your duties as an employee. Short of being actively prevented from entering the workplace or being denied access to necessary equipment or working files, you will be expected to continue performing your normal duties in a professional manner. Taking on an adversarial or hostile attitude toward your boss or co-workers would merely provide ammunition with which to justify the original unfair treatment.
Ironically, in taking legal action for unfair treatment, you will have to reward your boss with your best performance ever in order to maximize your chances for a good end of your complaint.
петак, 31. децембар 2010.
Ljubazni ljudi imaju manju platu od agresivnih
Američki istraživači su ustanovili da zaposleni koji su ljubazni sa svojim šefovima imaju manju platu od napadnih, drskih kolega.
Rezultati istraživanja pokazuju da ljudi koji odlučnije, čak agresivnije nastupaju prilikom razgovora o povišici imaju mnogo više izgleda da je dobiju od onih koji se ljubazno ophode
Ispostavilo se da je najefikasnija strategija “nepopuštanja” i “tvrdoglavog insistiranja”. Za uspešan ishod “pregovora” o plati ili nekoj privilegiji, kao što su slobodni dani, novi službeni mobilni telefon ili automobil, poželjna je takođe, blagovremena priprema.
Oni koji ne vole da rizikuju, koji se trude da nađu kompromis kako ne bi ugrozili odnose sa nadređenima uglavnom loše prođu i retko dobijaju povišicu. Stručnjaci sa Templ univerziteta u Filadelfiji i Džordž Mejson univerziteta u Vašingtonu savetuju da svaku pohvalu ili razgovor sa šefovima treba iskoristiti da bi se zapodenula priča o plati.
U studiji, objavljenoj u časopisu “Journal of Organizational Behavior”, oni ističu da radnici koji aktivno traže povišicu zarađuju u proseku 5.000 dolara više od pomirljivih kolega, što na kraju 40-godišnje karijere može da dostigne sumu od 600.000 dolara.
Rezultati istraživanja pokazuju da ljudi koji odlučnije, čak agresivnije nastupaju prilikom razgovora o povišici imaju mnogo više izgleda da je dobiju od onih koji se ljubazno ophode
Ispostavilo se da je najefikasnija strategija “nepopuštanja” i “tvrdoglavog insistiranja”. Za uspešan ishod “pregovora” o plati ili nekoj privilegiji, kao što su slobodni dani, novi službeni mobilni telefon ili automobil, poželjna je takođe, blagovremena priprema.
Oni koji ne vole da rizikuju, koji se trude da nađu kompromis kako ne bi ugrozili odnose sa nadređenima uglavnom loše prođu i retko dobijaju povišicu. Stručnjaci sa Templ univerziteta u Filadelfiji i Džordž Mejson univerziteta u Vašingtonu savetuju da svaku pohvalu ili razgovor sa šefovima treba iskoristiti da bi se zapodenula priča o plati.
U studiji, objavljenoj u časopisu “Journal of Organizational Behavior”, oni ističu da radnici koji aktivno traže povišicu zarađuju u proseku 5.000 dolara više od pomirljivih kolega, što na kraju 40-godišnje karijere može da dostigne sumu od 600.000 dolara.
четвртак, 30. децембар 2010.
Britanci zabrinuti jer imaju sve više stogodišnjaka
Britanci zabrinuti jer imaju sve više stogodišnjaka
Blic
Svaki šesti Britanac će doživeti čast da mu rođendasku čestitku pošalje kraljica lično, što je u ovoj zemlji tradicija za sve koji pune 100 godina, otkrivaju danas objavljeni rezultati zvaničnih istraživanja. Britanska javnost, međutim, ovaj podatak ne dožilajava toliko kao povod za radost, koliko kao razlog za zabrinutost - kako će država da organizuje brigu o tolikom broju starih ljudi, i hoće li svi oni moći sebi da priušte pristojan život tokom toliko duge penzije.
Zahvaljujući kvalitetnijoj ishrani, boljim uslovima života i napretku medicinske tehnologije u toku je dramatična transformacija. Ljudi svih starosnih doba čije su dede i bake često umirali već u svojim šezdesetim godinama, tako da nisu čestito imali prilike ni da ih upoznaju, sada imaju sve bolje izglede da dočekaju stotu. Prema zvaničnim podaciam Minsitarastva za rad i penzije, stoti rođendan će dočekati čak 17 odsto britanskog stanovništva, odnosno oko 10,6 miliona ljudi koji su danas stari između 16 i 65 godina.
Blic
Svaki šesti Britanac će doživeti čast da mu rođendasku čestitku pošalje kraljica lično, što je u ovoj zemlji tradicija za sve koji pune 100 godina, otkrivaju danas objavljeni rezultati zvaničnih istraživanja. Britanska javnost, međutim, ovaj podatak ne dožilajava toliko kao povod za radost, koliko kao razlog za zabrinutost - kako će država da organizuje brigu o tolikom broju starih ljudi, i hoće li svi oni moći sebi da priušte pristojan život tokom toliko duge penzije.
Zahvaljujući kvalitetnijoj ishrani, boljim uslovima života i napretku medicinske tehnologije u toku je dramatična transformacija. Ljudi svih starosnih doba čije su dede i bake često umirali već u svojim šezdesetim godinama, tako da nisu čestito imali prilike ni da ih upoznaju, sada imaju sve bolje izglede da dočekaju stotu. Prema zvaničnim podaciam Minsitarastva za rad i penzije, stoti rođendan će dočekati čak 17 odsto britanskog stanovništva, odnosno oko 10,6 miliona ljudi koji su danas stari između 16 i 65 godina.
недеља, 26. децембар 2010.
Bela kuga u Srbiji - podaci
Blic
Srbija svake godine izgubi po jednu varošicu od 30.000 stanovnika jer umre oko 100.000 ljudi, a zaplače oko 70.000 beba. Statistika kaže da će nas ukoliko se nastavi ovim tempom, za pedeset godina biti milion i po manje, a za 250 godina možda nećemo postojati kao narod. Prosek starosti naših građana je 41,2 godine, što nas svrstava među najstarije narode u Evropi, ali i svetu.
Na jednu mamu 1,4 deteta
Demografi kažu da nam tek predstoji vrtoglavo smanjenje broja stanovnika. U sedmu deceniju života zagazila je najbrojnija posleratna generacija, tako da u Srbiji danas ima skoro 1,7 miliona ljudi starijih od 60 godina i 1,25 miliona starijih od 65 godina. Razlika između umrlih i rođenih u narednom periodu biće sve veća. Trenutno je ona 30.000, a demografi procenjuju da bi se ta brojka za deceniju-dve mogla popeti na čak 50.000- 60.000. Sve je više tročlanih porodica, a žene koje rađaju više od troje dece postale su prava retkost. Na jednu mamu u Srbiji u proseku dolazi 1,4 deteta.
Istraživanje koje je pre dve godine radilo Društvo demografa Srbije pokazalo je da od 165 opština u Srbiji negativan prirodni priraštaj ima 158. Više se rodilo beba nego što je umrlo ljudi samo u sedam opština. Nizak prirodni priraštaj, ispod pet promila, te 2008. godine imali su Zemun, Novi Sad, Bujanovac, Sjenica, dok je visok priraštaj od 9,6 do 11,8 promila bio u Preševu, Novom Pazaru, Tutinu. Opština sa najvećim prirodnim priraštajem je Novi Pazar, gde je broj živorođenih veći za 1.092 od broja umrlih. Slede Preševo i Tutin sa po 478, odnosno 443.
Čak u 42 opštine stopa negativnog prirodnog priraštaja (razlika broja živorođenih i umrlih na 1.000 stanovnika) je veća od 10 promila. S ukupnom stopom negativnog prirodnog priraštaj od 3,5 promila Srbija (bez Kosova i Metohije) svrstala se na dno evropske lestvice. Za nijansu lošija slika od naše je u Bugarskoj i Mađarskoj. Albanci sa pozitivnom stopom prirodnog priraštaja od 11,1 promila zauzimaju ubedljivo prvo mesto među evropskim narodima.
Za 15 godina ugasiće se 700 sela
U opštem smanjenju broja stanovnika najviše su stradala planinska sela. Najteža situacija je u seoskim sredinama oko Priboja, Prijepolja, Nove Varoši, Kosjerića, Bajine Bašte. Prema podacima Zavoda za proučavanje sela, u narednih 15 godina čak 700 sela će biti ugašeno, jer su u njima ostali da žive uglavnom starci. Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2002. godine, čak 60 sela je tada imalo manje od 20 stanovnika.
Međutim, nisu samo sela na izdisaju. Opasnost preti i varošicama sa po deset-dvadeset hiljada stanovnika.
- Sela u planinskim predelima počela su da se prazne još između dva rata. Ona su bila osuđena na izumiranje, jer su i nastala uglavnom kao zbegovi za vreme Turaka. Bez infrastrukture, puteva, vode, struje, nisu mogla opstati. Problem su varošice sa po deset-dvadeset hiljada stanovnika. Broj stanovnika u njima je naglo počeo da opada jer u njih više ne dolazi stanovništvo sa sela, stala je industrija - objašnjava Vladimir Nikitović, naučni saradnik Centra za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka.
Ključnu ulogu u podsticanju povećanja nataliteta mora da odigra država, stvaranjem povoljnijeg ambijenta za rađanje. Demografski sunovrat počeo je početkom devedesetih godina, ali se do sada nijedna vlada nije ozbiljno bavila ovim problemom. Pre dve godine usvojena je Strategija podsticanja rađanja, koja je ostala mrtvo slovo na papiru, jer se ne primenjuje. Razlog je, kažu, prazna kasa.
Rasim Ljajić, ministar rada i socijalne politike, nedavno je priznao da ni on nije zadovoljan primenom Strategije i da će za pomoć porodicama morati mnogo više da se izdvaja novca.
- Ekonomski momenat nije jedini, ali jeste jedan od razloga niske stope nataliteta. Obezbedili smo redovnu isplatu porodiljskog i dečjeg dodatka koji je manji nego u zemljama u regionu - kazao je Ljajić.
Pomoć za bebe samo u tri grada
Jedina mera države uvedena kao podsticaj rađanja je roditeljski dodatak. Za prvo dete isplaćuje se jednokratno 29.088 dinara, dok za drugo, treće i četvrto raspoređeno u 24 rate suma od 113.747 dinara, zatim 204.735 dinara, odnosno 272.978 dinara. Naravno, da bi ostvarili ovo pravo, postoji spisak od desetak stavki šta sve od dokumenata mora da se priloži. Tako novopečeni roditelji moraju da izdvoje bar petnaestak dana da prikupe potrebnu dokumentaciju. Dečiji dodatak više nije podsticajna mera rađanje već, kažu u Ministarstvu rada, socijalna kategorija i mogu ga dobiti prva četiri deteta iz socijalno ugroženih porodica. Svako dete prima po 2.033 dinara. Nekada je pravo na dečiji dodatak imalo svako treće dete u porodici.
Država je podsticaj rađanja prepustila lokalnim samoupravama, što opet buduće očeve i majke stavlja u neravnopravan položaj. Parovi koji žive u Beogradu, Novom Sadu. Jagodini, mogu se nadati nekoj pomoći kada dobiju prinovu, dok oni koji žive u nerazvijenim opštinama prepušteni su sami sebi.
Tako, recimo, nezaposlene porodilje u Beogradu dobijaju od grada jednokratnu pomoć od 50.000 dinara, dok zaposlene kojima primanja po glavi domaćinstva ne prelaze 10.000 dinara primaju 25.000 dinara. Država je trudnicama pre pet-šest godina ukinula pravo na stopostotno trudničko bolovanje, već im RZZO plaća samo 65 odsto. Beograd je i tu izašao svojim sugrađankama u susret tako što se iz gradske kase dotira ostalih 35 odsto.
Slično je i u Novom Sadu. Roditelji koji imaju troje i više dece oslobođeni su plaćanja vrtića, deca imaju pravo na besplatan gradski i prigradski prevoz, a gradska vlast se pobrinula da dobiju i besplatne karte za kupalište Štrand. Pred kraj godine porodice koje primaju dečji dodatak dobijaju jednokratnu pomoć od 5.000 do 10.000 dinara. Grad pomaže i višečlanim porodicama u rešavanju stambenog pitanja.
Portal "Bebac" pokrenuo je 2006. inicijativu da se ukine PDV na bebi opremu. Međutim, država nije želela da se odrekne svog dela kolača. Bebi oprema u Srbiji i dalje je jedna od najskupljih u regionu. Samo za kupovinu najosnovnijih stvari koje su potrebne za bebin dolazak iz porodilišta kući roditelji moraju da izdvoje oko 100.000 dinara.
- Oživljavanje Strategije o podsticaju rađanja ne zavisi samo od novca. Novac ne treba da inspekcije počnu da rade svoj posao i kažnjavaju poslodavce koji otpuštaju buduće majke čim odu na trudničko bolovanje. Dodatan novac ne treba ni da se zdravstvena služba organizuje bolje kako trudnice ne bi plaćale lekare na porođaju. Usklađivanjem radnog vremena vrtića sa radnim vremenom roditelja porodicama bi se mnogo olakšalo. Država ne radi ništa da roditeljima pomogne - kaže Vladan Ješić, jedan od inicijatora ukidanja PDV na bebi opremu.
Prosečna starost Godina muškarci* žene ukupno 1953. 28,4 29,9 29,4 1961. 29,6 31,4 30,5 1971. 31,5 33,3 32,4 1981. 32,8 34,6 33,7 1991 33,9 36 34,9 2002. 39 41,5 40,2 2005. 39,3 41,8 40,6 2009. 39,9 42,5 41,2
Kako se smanjivao broj stanovnika Godina stanovništvo sredinom godine umrli živorođeni 1999. 7.540.401 101.444 72.222 2000. 7.516.346 104.042 73.764 2001. 7.503.433 99.008 78.435 2002. 7.500.031 102.785 78.101 2003. 7.480.591 103.946 78.101 2004. 7.463.157 104.320 78.186 2005. 7.440.769 106.771 72.180 2006. 7.411.569 102.805 70.997 2007. 7.381.579 102.805 68.102 2008. 7.350.222 102.711 69.083 2009. 7.320.807 104.000 70.299
Izvor: Republički zavod za statistiku. Podaci bez Kosova i Metohije Svake godine 200.000 abortusa
Srbija je rekorder i po broju abortusa. Procena je da se kod nas godišnje uradi oko 200.000 abortusa. Prekidi trudnoće su najčešći kod žena koje su u braku. Ovo posebno zabrinjava jer je potencijal za rađanje sve manji i žena od 20 do 40 godina danas ima manje od milion. Takođe, sve veći problem parovi imaju sa sterilitetom. Početkom devedesetih godina dr Stojan Adašević šokirao je javnost priznanjem da je ubio grad veličine Smedereva za 40 godina rada u KBC "Dragiša Mišović". On je tada rekao da je uradio oko 50.000 abortusa, a ove zahvate prestao je da radi kada je iz žene izvadio formirano dete sa rukama, nogama, glavom.
Posle trećeg porođaja državna penzija
U Švedskoj i Grčkoj žena koja rodi treće dete dobija nacionalnu penziju, a u Nemačkoj 25.000 evra. Rusija je 2007. godine usvojila Zakon o zaštiti majčinstva i prava žena koji predviđa niz mera za podsticanje nataliteta. Jedna od njih je i jednokratna pomoć od 10.000 dolara za rođenje trećeg deteta.
Crna Trava na izdisaju
Jednoj od najstarijih opština u Srbiji, Crnoj Travi preti potpuni nestanak stanovnika jer se godišnje rodi do deset beba, a umre 80 ljudi. Zbog siromaštva i nerazvijenosti mnogi su u potrazi za poslom napustili svoje domove.
- Ove godine rođeno je osam beba. Lokalna samouprava čini sve, dajemo po 50.000 za svaku novorođenu bebu, obezbedili smo besplatan vrtić, prevoz za decu... Privreda je potpuno stala, fabrike su prazne, tako da ljudi nemaju od čega da žive. Država nema sluha da nam pomogne - kaže predsednik opštine Slavoljub Blagojević. Crna Trava je na poslednjem popisu 2002. imala 2.560 stanovnika. Procena je da ih danas nema više od dve hiljade.
Srbija svake godine izgubi po jednu varošicu od 30.000 stanovnika jer umre oko 100.000 ljudi, a zaplače oko 70.000 beba. Statistika kaže da će nas ukoliko se nastavi ovim tempom, za pedeset godina biti milion i po manje, a za 250 godina možda nećemo postojati kao narod. Prosek starosti naših građana je 41,2 godine, što nas svrstava među najstarije narode u Evropi, ali i svetu.
Na jednu mamu 1,4 deteta
Demografi kažu da nam tek predstoji vrtoglavo smanjenje broja stanovnika. U sedmu deceniju života zagazila je najbrojnija posleratna generacija, tako da u Srbiji danas ima skoro 1,7 miliona ljudi starijih od 60 godina i 1,25 miliona starijih od 65 godina. Razlika između umrlih i rođenih u narednom periodu biće sve veća. Trenutno je ona 30.000, a demografi procenjuju da bi se ta brojka za deceniju-dve mogla popeti na čak 50.000- 60.000. Sve je više tročlanih porodica, a žene koje rađaju više od troje dece postale su prava retkost. Na jednu mamu u Srbiji u proseku dolazi 1,4 deteta.
Istraživanje koje je pre dve godine radilo Društvo demografa Srbije pokazalo je da od 165 opština u Srbiji negativan prirodni priraštaj ima 158. Više se rodilo beba nego što je umrlo ljudi samo u sedam opština. Nizak prirodni priraštaj, ispod pet promila, te 2008. godine imali su Zemun, Novi Sad, Bujanovac, Sjenica, dok je visok priraštaj od 9,6 do 11,8 promila bio u Preševu, Novom Pazaru, Tutinu. Opština sa najvećim prirodnim priraštajem je Novi Pazar, gde je broj živorođenih veći za 1.092 od broja umrlih. Slede Preševo i Tutin sa po 478, odnosno 443.
Čak u 42 opštine stopa negativnog prirodnog priraštaja (razlika broja živorođenih i umrlih na 1.000 stanovnika) je veća od 10 promila. S ukupnom stopom negativnog prirodnog priraštaj od 3,5 promila Srbija (bez Kosova i Metohije) svrstala se na dno evropske lestvice. Za nijansu lošija slika od naše je u Bugarskoj i Mađarskoj. Albanci sa pozitivnom stopom prirodnog priraštaja od 11,1 promila zauzimaju ubedljivo prvo mesto među evropskim narodima.
Za 15 godina ugasiće se 700 sela
U opštem smanjenju broja stanovnika najviše su stradala planinska sela. Najteža situacija je u seoskim sredinama oko Priboja, Prijepolja, Nove Varoši, Kosjerića, Bajine Bašte. Prema podacima Zavoda za proučavanje sela, u narednih 15 godina čak 700 sela će biti ugašeno, jer su u njima ostali da žive uglavnom starci. Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2002. godine, čak 60 sela je tada imalo manje od 20 stanovnika.
Međutim, nisu samo sela na izdisaju. Opasnost preti i varošicama sa po deset-dvadeset hiljada stanovnika.
- Sela u planinskim predelima počela su da se prazne još između dva rata. Ona su bila osuđena na izumiranje, jer su i nastala uglavnom kao zbegovi za vreme Turaka. Bez infrastrukture, puteva, vode, struje, nisu mogla opstati. Problem su varošice sa po deset-dvadeset hiljada stanovnika. Broj stanovnika u njima je naglo počeo da opada jer u njih više ne dolazi stanovništvo sa sela, stala je industrija - objašnjava Vladimir Nikitović, naučni saradnik Centra za demografska istraživanja Instituta društvenih nauka.
Ključnu ulogu u podsticanju povećanja nataliteta mora da odigra država, stvaranjem povoljnijeg ambijenta za rađanje. Demografski sunovrat počeo je početkom devedesetih godina, ali se do sada nijedna vlada nije ozbiljno bavila ovim problemom. Pre dve godine usvojena je Strategija podsticanja rađanja, koja je ostala mrtvo slovo na papiru, jer se ne primenjuje. Razlog je, kažu, prazna kasa.
Rasim Ljajić, ministar rada i socijalne politike, nedavno je priznao da ni on nije zadovoljan primenom Strategije i da će za pomoć porodicama morati mnogo više da se izdvaja novca.
- Ekonomski momenat nije jedini, ali jeste jedan od razloga niske stope nataliteta. Obezbedili smo redovnu isplatu porodiljskog i dečjeg dodatka koji je manji nego u zemljama u regionu - kazao je Ljajić.
Pomoć za bebe samo u tri grada
Jedina mera države uvedena kao podsticaj rađanja je roditeljski dodatak. Za prvo dete isplaćuje se jednokratno 29.088 dinara, dok za drugo, treće i četvrto raspoređeno u 24 rate suma od 113.747 dinara, zatim 204.735 dinara, odnosno 272.978 dinara. Naravno, da bi ostvarili ovo pravo, postoji spisak od desetak stavki šta sve od dokumenata mora da se priloži. Tako novopečeni roditelji moraju da izdvoje bar petnaestak dana da prikupe potrebnu dokumentaciju. Dečiji dodatak više nije podsticajna mera rađanje već, kažu u Ministarstvu rada, socijalna kategorija i mogu ga dobiti prva četiri deteta iz socijalno ugroženih porodica. Svako dete prima po 2.033 dinara. Nekada je pravo na dečiji dodatak imalo svako treće dete u porodici.
Država je podsticaj rađanja prepustila lokalnim samoupravama, što opet buduće očeve i majke stavlja u neravnopravan položaj. Parovi koji žive u Beogradu, Novom Sadu. Jagodini, mogu se nadati nekoj pomoći kada dobiju prinovu, dok oni koji žive u nerazvijenim opštinama prepušteni su sami sebi.
Tako, recimo, nezaposlene porodilje u Beogradu dobijaju od grada jednokratnu pomoć od 50.000 dinara, dok zaposlene kojima primanja po glavi domaćinstva ne prelaze 10.000 dinara primaju 25.000 dinara. Država je trudnicama pre pet-šest godina ukinula pravo na stopostotno trudničko bolovanje, već im RZZO plaća samo 65 odsto. Beograd je i tu izašao svojim sugrađankama u susret tako što se iz gradske kase dotira ostalih 35 odsto.
Slično je i u Novom Sadu. Roditelji koji imaju troje i više dece oslobođeni su plaćanja vrtića, deca imaju pravo na besplatan gradski i prigradski prevoz, a gradska vlast se pobrinula da dobiju i besplatne karte za kupalište Štrand. Pred kraj godine porodice koje primaju dečji dodatak dobijaju jednokratnu pomoć od 5.000 do 10.000 dinara. Grad pomaže i višečlanim porodicama u rešavanju stambenog pitanja.
Portal "Bebac" pokrenuo je 2006. inicijativu da se ukine PDV na bebi opremu. Međutim, država nije želela da se odrekne svog dela kolača. Bebi oprema u Srbiji i dalje je jedna od najskupljih u regionu. Samo za kupovinu najosnovnijih stvari koje su potrebne za bebin dolazak iz porodilišta kući roditelji moraju da izdvoje oko 100.000 dinara.
- Oživljavanje Strategije o podsticaju rađanja ne zavisi samo od novca. Novac ne treba da inspekcije počnu da rade svoj posao i kažnjavaju poslodavce koji otpuštaju buduće majke čim odu na trudničko bolovanje. Dodatan novac ne treba ni da se zdravstvena služba organizuje bolje kako trudnice ne bi plaćale lekare na porođaju. Usklađivanjem radnog vremena vrtića sa radnim vremenom roditelja porodicama bi se mnogo olakšalo. Država ne radi ništa da roditeljima pomogne - kaže Vladan Ješić, jedan od inicijatora ukidanja PDV na bebi opremu.
Prosečna starost Godina muškarci* žene ukupno 1953. 28,4 29,9 29,4 1961. 29,6 31,4 30,5 1971. 31,5 33,3 32,4 1981. 32,8 34,6 33,7 1991 33,9 36 34,9 2002. 39 41,5 40,2 2005. 39,3 41,8 40,6 2009. 39,9 42,5 41,2
Kako se smanjivao broj stanovnika Godina stanovništvo sredinom godine umrli živorođeni 1999. 7.540.401 101.444 72.222 2000. 7.516.346 104.042 73.764 2001. 7.503.433 99.008 78.435 2002. 7.500.031 102.785 78.101 2003. 7.480.591 103.946 78.101 2004. 7.463.157 104.320 78.186 2005. 7.440.769 106.771 72.180 2006. 7.411.569 102.805 70.997 2007. 7.381.579 102.805 68.102 2008. 7.350.222 102.711 69.083 2009. 7.320.807 104.000 70.299
Izvor: Republički zavod za statistiku. Podaci bez Kosova i Metohije Svake godine 200.000 abortusa
Srbija je rekorder i po broju abortusa. Procena je da se kod nas godišnje uradi oko 200.000 abortusa. Prekidi trudnoće su najčešći kod žena koje su u braku. Ovo posebno zabrinjava jer je potencijal za rađanje sve manji i žena od 20 do 40 godina danas ima manje od milion. Takođe, sve veći problem parovi imaju sa sterilitetom. Početkom devedesetih godina dr Stojan Adašević šokirao je javnost priznanjem da je ubio grad veličine Smedereva za 40 godina rada u KBC "Dragiša Mišović". On je tada rekao da je uradio oko 50.000 abortusa, a ove zahvate prestao je da radi kada je iz žene izvadio formirano dete sa rukama, nogama, glavom.
Posle trećeg porođaja državna penzija
U Švedskoj i Grčkoj žena koja rodi treće dete dobija nacionalnu penziju, a u Nemačkoj 25.000 evra. Rusija je 2007. godine usvojila Zakon o zaštiti majčinstva i prava žena koji predviđa niz mera za podsticanje nataliteta. Jedna od njih je i jednokratna pomoć od 10.000 dolara za rođenje trećeg deteta.
Crna Trava na izdisaju
Jednoj od najstarijih opština u Srbiji, Crnoj Travi preti potpuni nestanak stanovnika jer se godišnje rodi do deset beba, a umre 80 ljudi. Zbog siromaštva i nerazvijenosti mnogi su u potrazi za poslom napustili svoje domove.
- Ove godine rođeno je osam beba. Lokalna samouprava čini sve, dajemo po 50.000 za svaku novorođenu bebu, obezbedili smo besplatan vrtić, prevoz za decu... Privreda je potpuno stala, fabrike su prazne, tako da ljudi nemaju od čega da žive. Država nema sluha da nam pomogne - kaže predsednik opštine Slavoljub Blagojević. Crna Trava je na poslednjem popisu 2002. imala 2.560 stanovnika. Procena je da ih danas nema više od dve hiljade.
четвртак, 23. децембар 2010.
Najbolji citati - Pavic
"Vremenom ćeš se navići na rastajanje. Naučićeš da se sećaš. A sećanje je isto kao i susret. I pomalo ćeš se navići da voliš mnoga bića u uspomeni. Kao što deo sebe daješ prijateljima, tako će i oni tebi davati najbolje od sebe. Na kraju ćeš videti da si ti pomalo svi koje si nekad volela." Milorad Pavić
среда, 22. децембар 2010.
Native speakers
Native speakers
Na filološkim fakultetima je ustaljena praksa da studentima časove konverzacije drže predavači kojima je izučavani jezik maternji. Takvi se predavači na engleskom jeziku zovu native speakers i oni ne moraju biti profesionalni edukatori.
Svaki student stranog jezika je, obavezno u toku ili nakon završenih studija, bar na kratko vreme živeo u zemlji čiji jezik uči. Na žalost, iz poznatih ekonomskih i političkih razloga, mali broj naših današnjih predavača je imao priliku da proveri primenjivost svog znanja u zemlji čiji jezik namerava da predaje. Toliko je praksa obaveznog stručnog usavršavanja u stranoj zemlji izbledela, da i oni predavači koji imaju sredstava i mogućnosti da putuju u ciljnu zemlju, to ne čine jer ne vide smisao takvog usavršavanja.
Tako na primer, uče vas da se „Imate li sat?“ kaže „Do you have a watch?“. Na takvo pitanje, u većem delu Velike Britanije, Britanci će malo zastati i ljubazno vam reći da oni obično to kažu: „Do you have the time?“, ali da ruzumeju šta ste mislili-J. Primetićete da vam gramatički netačne rečenice zbog kojih ste dobijali loše ocene iz engleskog i sami sebe ubedili da nemate talenta za jezike, poput He don’t go to school ili We was there, nimalo ne smetaju da komunicirate. Šta više, shvatićete da većina Britanaca tako govori, a da onaj engleski jezik koji ste učili u školi možete iskoristiti za konverzaciju sa 2% stanovništva koji govore potpunom standarnom formom.
Svesni činjenice da tako malo ljudi putuje u inostranstvo i ima priliku da priča sa pravim Britancima ili Amerikancima, sve elitne škole u svetu angažuju native speakers-e kao predavače da bi njihovi učenici zaista bili sigurni da mogu da se snađu u situacijama kada onaj ko komunicira sa njima ne zna njihov jezik i kada se jedino mogu sporazumeti na engleskom jeziku.
Iako je uloga i znanje srpskog jezika naših stručnih predavača nezamenjiva u situacijama kada treba pružiti jezička objašnjenja, idealno bi bilo da učeniku časove konverzacije daje onaj kome je engleski maternji jezik, tj. native speaker. Tako će učenik, osim pomenutih prednosti, moći da ima uvid i u kulturološke razlike, kao i u jedan drugačiji pogled na svet, što mu može mnogo pomoći u daljem privatnom i poslovnom životu.
Nisu samo učenici oni koji bi mogli imati koristi od časova sa native speaker-om. Svaki nastavnik bi trebalo da redovno održava i uči jezik koji predaje, posebno ako godinama predaje istim razredima. Ništa se tako brzo ne zaboravlja kao neupotrebnjavan strani jezik.
Milena Zečević Mićić
Serbian - English Word List by Milena
Prevod reči na engleski jezik je u nekim slučajevima jedan od mogućih (uglavnom onaj manje poznat), a ne jedini!
1. bezalkoholno piće – soft drink
2. Bibliotekarstvo – Library Science
3. bojažljiv - mousy
4. bolovanje – sick leave
5. brucoš – freshman
6. bubamara – ladybird
7. budilnik –alarm clock
8. bunda – fur coat
9. buvlja pijace – flea market
10. celofan – foil
11. cimer – room mate
12. cucla - pacifier
13. ćufte – meat balls
14. čačkalica - toothpick
15. čist sok – straight juice
16. daljinski upravljač – remote control
17. devize – foreign currency
18. dika - credit
19. divljač – game
20. Domaćinstvo – Home Economics
21. dozvoljeni minus - overdraft
22. drug iz klupe – desk mate
23. epruveta – test tube
24. dubak – walker
25. dušek – air mattress
26. fen - hairdryer
27. flekica za cipele – lift
28. frizer - hairdresser
29. gazirano piće – soda
30. grafitna olovka – lead pencil
31. gumena bombona – gumdrop
32. “Hej, Sloveni “ – “ Fellow Slavs”
33. hladnjača – refrigerator truck
34. igra gluvih telefona – Chinese whispers
35. izlog - window
36. jaje na oko – sunny-side up
37. jazavičar – sausage dog
38. kasica-prasica – piggy bank
39. kazaljka na satu - hand
40. kiseli krastavčići - pickled gherkins
41. klackalica – see-saw
42. konfekcija – ready-made clothes
43. konzervans - preservative
44. kore za pitu – thin sheets of dough
45. koštica – stone
46. kozlić – horse
47. krajišnik - borderer
48. krečiti - paint
49. krofna – doughnut
50. krompirova zlatica – Colorado beetle
51. kuvano meso – boiled meat
52. kuvano vino - mulled wine
53. lak za kosu – hair spray
54. lepeza - fan
55. maher – operator
56. marioneta - puppet
57. markirana odeća – designer clothes
58. Matičar - Registry office
59. matični broj – PIN (personal identification number)
60. medicina rada – industrial medicine
61. mesečar - sleepwalker
62. meso bez kostiju – boneless meat
63. meso sa kostima – bone-in meat
64. meštanin – local
65. meze – snack
66. mladi mesec – new moon
67. mladi sir – new cheese
68. mleč – royal jelly
69. muškobanjasta devojčica – tomboy
70. naprasita žena - spitfire
71. nastavnik na zameni – supply teacher
72. noša –potty
73. ofinger - hanger
74. opor – bitter sweet
75. opravdanje – medical excuse
76. otava – autumn grass
77. pare u slamarici – idle money
78. peći rakiju – distill brandy
79. pečat sa datumom - dater
80. pečenje –roast
81. pivara - brewery
82. plećka – shoulder
83. pohovan - breaded
84. posno meso – lean meat
85. postiti – fast
86. potkovica - horseshoe
87. praćka - catapult
88. predjelo -starter
89. prepečenica – twice distilled plum brandy
90. prodavac –shop assistant
91. provodažijka – go-between, matchmaker
92. prženice – French toast
93. punjene paprike – stuffed peppers
94. puzavica - creeper
95. PVO – air defense
96. raditi na crno – moonlight
97. rajsferšlus - fly
98. ratluk – Turkish delight
99. razgledanje izloga – window shopping
100. redar – monitor
101. repriza – re-run
102. rupa u zakonu – legal loophole
103. sarma – stuffed cabbage leaves
104. sef – safe
105. semafor – traffic lights
106. skrivena kamera – candid camera
107. Snežana – Snow White
108. suncobran – beach umbrella
109. sutlijaš – rice pudding
110. suvo meso – smoked meat
111. svetionik – lighthouse
112. svetlarnik – skylight
113. školska godina – academic year
114. školski rad – class work
115. šlep služba – recovery service
116. špricer – wine and soda
117. štamparska greška - misprint
118. štićenik - dependant
119. šumske jagode – wild strawberries
120. šunka – smoked ham
121. šuškava trenerka – shell suit
122. švedski sto – buffet
123. table čokolade – a bar of chocolate
124. tapete – wallpaper
125. taster - key
126. tehničke smetnje – service difficulties
127. Tehničko obrazovanje – D & T (Design and Technology)
128. testament - will
129. testenine – pasta
130. tiraž – circulation
131. tobogan -slide
132. tržni centar – mall
133. turšija – pickled foods
134. tuš – drawing ink
135. ustavna monarhija – limited monarchy
136. vagon – carriage
137. van sezone – off-season
138. vašar – fair
139. večiti student – eternal student
140. vikler – roller
141. vile - fork
142. vozni park - fleet
143. zaprška – browned flour
144. zapušen nos – blocked nose
145. zakuska – refreshement
146. zelenaš – loan shark
147. zenica - pupil
148. zimzelen – evergreen
149. zunzara - bluebottle
150. ženskaroš - womaniser
English - Serbian Word List by Milena
Prevod reči na srpski jezik je u nekim slučajevima jedan od mogućih (uglavnom onaj manje poznat), a ne jedini!
1. air guitar – zamišljena gitara koju neko glumi da svira
2. autumn grass - otava
3. bank holiday – državni praznik
4. batman – posilni
5. box – loža
6. by default - automatski
7. cannon fodder – topovsko meso
8. casual - neobavezan
9. charred – ugljenisan
10. chart – top lista
11. chef – kuvar ( a ne šef)
12. club - toljaga
13. colorblind – osoba koja nije rasista
14. conditioner – balsam za kosu
15. convenience – olakšica
16. convenience food – smrznuta, gotova hrana
17. cottage industry – domaća radinost
18. cotton wool –vata
19. fabric – tkanina
20. fallout shelter –atomsko sklonište
21. five o`clock shadow – izrasla muška brada nekoliko sati posle brijanja
22. fishy- sumljiv
23. flirt –koketa
24. flying visit – kratka poseta
25. football pools – sportska kladionica
26. footbridge – most za pešake
27. force of habit – moć navike
28. forearm - podlaktica
29. for good – zauvek
30. frogman -ronilac
31. deface -unakaziti
32. default –standardno podešavanje
33. deep fried – pržen u ulju
34. density – specifična težina
35. dependency- kolonija
36. dogsbody - potrčko
37. dotted material – materijal na tufne
38. dove – golub (simbol mira)
39. drawbridge – pokretni most
40. drill –vojna vežba
41. earth worm – kišna glista
42. fairy-lights – obojene lampice za jelku
43. flushed - zajapuren
44. fly – muva, rajsferšlus
45. garden centre – poljoprivredna apoteka
46. gardening - vrtlarstvo
47. get on like a house on fire – odlično se slagati
48. ghost write – pisati za nekog, ko će napisano objaviti pod svojim imenom
49. go bananas – poludeti
50. Great Dane – danska doga
51. greedy – proždrljiv
52. greenfly – lisna vaš
53. ground water – podzemna voda
54. gymnasium – teretana (a ne gimnazija!)
55. handy- spretan
56. handyman – majstor u kući
57. hangover – mamurluk
58. hang-up - kompleks
59. happy-go-lucky – lakomislen
60. hard shoulder – zaustavna traka
61. harmonica – usna harmonika
62. has-been – bivša zvezda
63. heirloom – porodična baština
64. housing problem – stambeno pitanje
65. in the pipeline – u pripremi
66. keep a low profile – izvegavati publicitet
67. landlocked – okružen kopnom
68. letter of complaint – pismena žalba
69. New Testament – Novi Zavet
70. manhole – šaht
71. mock – probni ispit
72. mock-up - maketa
73. off-licence – prodavnica koja ima dozvolu da prodaje alkohol
74. Old Testament – Stari Zavet
75. open-plan – bez pregradnih zidova
76. operator – maher
77. paper tiger – pas koji ne ujeda
78. part exchange – kupovina staro za novo
79. peroxide blonde – veštačka plavuša
80. pathetic fallacy - personifikacija
81. pest –gnjavator
82. poetic licence – pesnička dozvola
83. preservative - konzervans
84. public house – pab ( a ne javna kuća!)
85. reference number – poziv na broj (na uplatnici)
86. registration number – broj upisa
87. sausage dog - jazavičar
88. sawdust – piljevina
89. shoe horn – kašika za cipele
90. sister city – pobratimnjeni grad
91. smallpox – velike boginje (a ne male boginje!)
92. smart card – elektronska kartica
93. snail mail – obična pošta
94. sneak -tužibaba
95. soundtrack – muzika iz filma
96. speaker – govornik, zvučnik (a ne spiker!)
97. sperm oil –kitovo ulje
98. spitfire – naprasita žena
99. stabilisers – pomoćni točkovi na dečijem biciklu
100. stationary – nepomičan
101. stationery – kancelarijski pribor
102. sudden death – produžeci u nekom meču koji traju dok neko ne osvoji poen
103. teethe – dobijati zube
104. timing – izbor trenutka
105. traffic – saobraćaj (a ne trafika)
106. trainers – patike
107. trump card - adut
108. tweezers - pinceta
109. unplugged music – akustična muzika
110. user-friendly – lak za upotrebu
111. quicksand – živi pesak
112. Welsh rabbit – vrsta jela (tost i sir)
113. winner – pobedonosni pogodak
114. wishful thinking – pusta želja
115. white plague – tuberkuloza (a ne bela kuga!)
1. air guitar – zamišljena gitara koju neko glumi da svira
2. autumn grass - otava
3. bank holiday – državni praznik
4. batman – posilni
5. box – loža
6. by default - automatski
7. cannon fodder – topovsko meso
8. casual - neobavezan
9. charred – ugljenisan
10. chart – top lista
11. chef – kuvar ( a ne šef)
12. club - toljaga
13. colorblind – osoba koja nije rasista
14. conditioner – balsam za kosu
15. convenience – olakšica
16. convenience food – smrznuta, gotova hrana
17. cottage industry – domaća radinost
18. cotton wool –vata
19. fabric – tkanina
20. fallout shelter –atomsko sklonište
21. five o`clock shadow – izrasla muška brada nekoliko sati posle brijanja
22. fishy- sumljiv
23. flirt –koketa
24. flying visit – kratka poseta
25. football pools – sportska kladionica
26. footbridge – most za pešake
27. force of habit – moć navike
28. forearm - podlaktica
29. for good – zauvek
30. frogman -ronilac
31. deface -unakaziti
32. default –standardno podešavanje
33. deep fried – pržen u ulju
34. density – specifična težina
35. dependency- kolonija
36. dogsbody - potrčko
37. dotted material – materijal na tufne
38. dove – golub (simbol mira)
39. drawbridge – pokretni most
40. drill –vojna vežba
41. earth worm – kišna glista
42. fairy-lights – obojene lampice za jelku
43. flushed - zajapuren
44. fly – muva, rajsferšlus
45. garden centre – poljoprivredna apoteka
46. gardening - vrtlarstvo
47. get on like a house on fire – odlično se slagati
48. ghost write – pisati za nekog, ko će napisano objaviti pod svojim imenom
49. go bananas – poludeti
50. Great Dane – danska doga
51. greedy – proždrljiv
52. greenfly – lisna vaš
53. ground water – podzemna voda
54. gymnasium – teretana (a ne gimnazija!)
55. handy- spretan
56. handyman – majstor u kući
57. hangover – mamurluk
58. hang-up - kompleks
59. happy-go-lucky – lakomislen
60. hard shoulder – zaustavna traka
61. harmonica – usna harmonika
62. has-been – bivša zvezda
63. heirloom – porodična baština
64. housing problem – stambeno pitanje
65. in the pipeline – u pripremi
66. keep a low profile – izvegavati publicitet
67. landlocked – okružen kopnom
68. letter of complaint – pismena žalba
69. New Testament – Novi Zavet
70. manhole – šaht
71. mock – probni ispit
72. mock-up - maketa
73. off-licence – prodavnica koja ima dozvolu da prodaje alkohol
74. Old Testament – Stari Zavet
75. open-plan – bez pregradnih zidova
76. operator – maher
77. paper tiger – pas koji ne ujeda
78. part exchange – kupovina staro za novo
79. peroxide blonde – veštačka plavuša
80. pathetic fallacy - personifikacija
81. pest –gnjavator
82. poetic licence – pesnička dozvola
83. preservative - konzervans
84. public house – pab ( a ne javna kuća!)
85. reference number – poziv na broj (na uplatnici)
86. registration number – broj upisa
87. sausage dog - jazavičar
88. sawdust – piljevina
89. shoe horn – kašika za cipele
90. sister city – pobratimnjeni grad
91. smallpox – velike boginje (a ne male boginje!)
92. smart card – elektronska kartica
93. snail mail – obična pošta
94. sneak -tužibaba
95. soundtrack – muzika iz filma
96. speaker – govornik, zvučnik (a ne spiker!)
97. sperm oil –kitovo ulje
98. spitfire – naprasita žena
99. stabilisers – pomoćni točkovi na dečijem biciklu
100. stationary – nepomičan
101. stationery – kancelarijski pribor
102. sudden death – produžeci u nekom meču koji traju dok neko ne osvoji poen
103. teethe – dobijati zube
104. timing – izbor trenutka
105. traffic – saobraćaj (a ne trafika)
106. trainers – patike
107. trump card - adut
108. tweezers - pinceta
109. unplugged music – akustična muzika
110. user-friendly – lak za upotrebu
111. quicksand – živi pesak
112. Welsh rabbit – vrsta jela (tost i sir)
113. winner – pobedonosni pogodak
114. wishful thinking – pusta želja
115. white plague – tuberkuloza (a ne bela kuga!)
понедељак, 20. децембар 2010.
Opn d vindov
OPEN D VINDOV!
Da li vaš engleski zvuči ovako? Da li je neko u inostranstvu na osnovu vašeg engleskog pogodio da dolazite iz Srbije ili neke slovenske zemlje?
Svako kome engleski nije maternji jezik govori sa slabijim ili jačim akcentom koji može da bude pokazatelj porekla osobe, ali i ne mora. Većina predavača engleskog jezika u Srbiji ima akcenat koji Britanci klasifikuju kao “evropski”, bez ili sa vrlo malo “slovenskih karakteristika”, dok engleski jezik prosečnog Srbina obiluje “slovenskim pokazateljima”.
Da bismo ilustrovali ovu pojavu, možemo se prvo malo pozabaviti izgovorom pojedinačnih glasova, koji mogu da odaju naše poreklo jer ih,možda, ne izgovaramo onako kako to čine oni kojima je engleski maternji.
Da krenemo od naslova: /o/ i /e/ iz reči “open” bi trebalo izgovoriti kao /əư/ i /ə/, /d/ treba izgovoriti kao /ð/, /w/ u window. Tipične greške uključuju izgovor kratkih samoglasnika kao dugih (cut zvuči kao cart, full -fool), man kao /men/ umesto /mæn/, suglasnika- thin /θin/, a ne /tin/, sing /siŋ/, nasuprot pogrešnom /sing/, itd.
Čak i kada se potrudimo da pravilno izgovaramo engleske glasove, naš akcenat se može javiti u dugačijem ritmu u rečenici. Ritam je melodija jezika, koja je stvara smenom naglašenih i nenaglašenih slogova, pri čemu treba naglasiti glavne glagole, prideve i umenice, a ostale vrste reči samo u svrhu isticanja. Većina Srba zvuči veoma monotono upravo zbog nedostatka ritma, što može da oteža razumevanje ovoga što želimo da kažemo.
Oblici učtivosti pri obraćanju igraju veoma važnu ulogu u svakodnevnom životu Britanaca. Svaka molba ili zahtev se završavaju sa “please”i za najmanju uslugu se obavezno kaže “thank you”, ma koliko se to podrazumevalo kod nas. Iz tog razloga mi njima često delujemo veoma nevaspitano i nekulturno. Preglasan i prebrz govor nas , na žalost, loše karakteriše, kao i “nekulturna”, suviše intimna pitanja kao: “ Koliko imaš godina? Da li si se ti to ugojio? Koliko zarađuješ? Za koga si glasao?” Ne dopada im se ni kada preblizo pored njih stojimo ili sedimo, ako im se, bez preke potrebe, obraćamo samo da prekratimo dosadu, a pri tom ih uopše ne poznajemo.
Ipak, verovali ili ne posle svega ovog rečenog, Britanac, naš, slovenski akcenat opisuje kao veoma dobar, što znači lako razumljiv, za razliku od Francuza, Španaca, Indusa, Japanaca, za čije razumevanje oni treba da ulože veliki trud (osim ako se gorepomenuti nisu baš potrudili oko svog engleskog). Stoga, preterana je briga, obično naših odraslih polaznika kurseva, oko izgovora u engleskom jeziku. Veoma je lepo čuti pravilan izgovor, ali ne smemo izgubiti iz vida pravi smisao jezika, komunikaciju, sa kojom mi nemamo prevelikih problema jer se naš fonetski sistem ne razlikuje preterano od engleskog. Šta više, onaj izgovor koji čujemo na audio snimcima je karakteristićan za svega 2-3 % populacije u Velikoj Britaniji! Najveći broj stanovnika ima akcenat mesta iz kog dolazi i socijalne sredine iz koje potiče (da ne govorimo o ostalim, prihvaćenim varijantama engleskog jezika, kao što je američka, koja ima svoje, malo drugačije standarde). Na kraju, engleski je internacionalni jezik, i mi smo mnogo češće u prilici da komuniciramo sa strancima kojima engleski nije maternji je jezik i koji, opet, imaju svoja odstupanja od standardnog izgovora. Lep izgovor ili ne,važno je da govorimo engleski jezik jer u suprotnom, sa pravom možemo reći, mi smo nepismeni.
Milena Zečević Mićić
Emocionalna inteligencija
Šta je emocionalna inteligencija?
Veoma rasprostranjena zabluda je da smo ili racionalni ili emotivni. Emocionalna inteligencija je, najjednostavnije rečeno, skladno funkcionisanje razuma i osećanja. To je veština korišćenja i emocija i razuma sa ciljem da se život živi na najbolji mogući način. Emocionalno inteligentni ljudi nisu uvek srećni, zadovoljni i nasmejani. Emocionalno inteligentni ljudi znaju da svaka emocija, prijatna ili neprijatna, ima svoju funkciju i da su nam sve one neophodne da bismo zaista živeli jedan potpun i stvaran život. Kao i svaka druga veština, emocionalna inteligencija može, uz manje ili veće napore, da se nauči i uvežba. Isto tako, kao i svaka druga veština, slabi ako se ne trenira redovno.
Šta znači biti emocionalno inteligentan?
Emocionalna inteligencija nije stanje, nije osobina koju imate ili nemate, to je proces orijentisanja u svetu, unutrašnjem i spoljašnjem. To je proces koji zahteva posvećenost, hrabrost, radoznalost i istrajnost.
Biti emocionalno inteligentan znači razumeti osećanja, znati kako nastaju i čemu služe. To znači prihvatati osećanja kao znak ljudskosti a ne doživljavati ih kao znak slabosti. Biti svestan svojih osećanja ali znati kada i kome je bolje ne pokazati ih. Zastati, preispitati se, korigovati mišljenje i ponašanje.
Druge je moguće razumeti samo u onoj meri u kojoj razumete sebe. Isto je i sa prihvatanjem.
Kaže se da što više jezika čovek govori, to više vredi, bogatiji je. Razumeti jezik osećanja i govoriti ga znači bolje i lakše se snalaziti u svetu. Osećanja su naši mudri savetnici i vodiči. Ako ne razumemo njihov jezik i kažemo “Šta to brbljaš, ćuti tu!“ to je kao da idemo kroz život bez jednog čula. Bez unutrašnjeg oka, uha, dodira, ukusa ili mirisa. Kao i učenje bilo kog drugog jezika, zahteva posvećenost i vreme. Nekada je dovoljno čitanje knjiga, razmišljanje i razgovori, a nekada je potrebno “ići na časove“. Nekada je potrebno nekoliko meseci, nekada više godina da se savlada taj jezik. Niko nije kriv što ne zna, malo ljudi je imalo tu privilegiju da ih odmalena uče jeziku osećanja. Ali zato svaka odrasla osoba ima mogućnost i odgovornost da uči i razvija se. Zbog sebe i zbog drugih. Druge je moguće podržati na njihovom putovanju, ali samo ako oni to žele. Nemoguće je pomoći nekom ko pomoć ne želi.
Da li postoje emocionalno neinteligentni ljudi?
Kada kažemo za nekog da je emocionalno neinteligentan to zvuči uvredljivo i konačno.
Inteligenciju možemo definisati kao kapacitet za učenje i razumevanje. U tom slučaju emocionalna inteligencija bi bila kapacitet za učenje i razumevanje u oblasti emocionalnog funkcionisanja. Nekom to ide lakše, nekom teže. Nekom ide brže, nekom sporije. Verovatno ćete se svi složiti da je Novak Đoković rođen sa talentom za tenis. Ali, da li bi bio tu gde jeste da nije svakodnevno naporno trenirao? Ne može svako da postigne Noletove uspehe, ali svako ko želi može da nauči da igra tenis dovoljno dobro da se rekreira i zabavlja.
Slično je i sa čitanjem i pisanjem. Malo je vrhunskih književnika ali većina ljudi nauči da čita i piše dovoljno dobro za svakodnevno funkcionisanje i snalaženje u životu.
Emocionalna inteligencija bi se možda preciznije mogla nazvati emocionalna znanja i emocionalne veštine, kao što su:
Razumevanje šta i zašto osećamo,
Svest o tome kako utičemo na druge,
Razumevanje osećanja drugih ljudi u raznim situacijama,
Efikasno upravljanje osećanjima drugih i njihovim ponašanjem (suprotno od manipulacije!),
Razumevanje veze između emocija, misli i ponašanja,
Očuvanje pribranosti i u stresnim situacijama i okolnostima,
Podsticanje najboljeg u drugima,
Asertivnost u komunikaciji sa drugima ( zalaganje za sebe uz uvažavanje drugih),
Lako prilagođavanje promenama,
Fokusiranje na dobro i pozitivno u sebi, drugim ljudima i situacijama,
Postizanje i održavanje generalno dobrog raspoloženja,
….
Umesto etiketiranja sebe ili drugog kao emocionalno neinteligentnog ili glupog, preciznije je i konstruktivnije govoriti o nedovoljnom znanju o emocijama i nedovoljno razvijenim emocionalnim veštinama.
Kod nekih psiholoških, neuroloških i fizioloških poremećaja zaista postoji nemogućnost razumevanja i kontrole emocija, ali takvi poremećaji su relativno retki. Većina ljudi poseduje kapacitet za postizanje optimalnog psihičkog i emocionalnog funkcionisanja. Ima ljudi koji malo znaju o emocijama i nemaju razvijene emocionalne veštine, a ti ljudi se dele na one koji žele da uče i razvijaju se i one koji to ne žele.
Ako biste sebe odredili u terminima emocionalnih znanja i veština, to bi bilo:
a) znam dosta i vešt/a sam
b) znam dosta i vešt/a sam ali i dalje učim i razvijam se
c) ne znam i ne razumem i ne zanima me
d) nedovoljno znam, nedovoljno razumem, nedovoljno umem ali želim da znam i umem i spreman/na sam da uložim vreme i napor da to postignem
Autor teksta: Jelena Pantić
Veoma rasprostranjena zabluda je da smo ili racionalni ili emotivni. Emocionalna inteligencija je, najjednostavnije rečeno, skladno funkcionisanje razuma i osećanja. To je veština korišćenja i emocija i razuma sa ciljem da se život živi na najbolji mogući način. Emocionalno inteligentni ljudi nisu uvek srećni, zadovoljni i nasmejani. Emocionalno inteligentni ljudi znaju da svaka emocija, prijatna ili neprijatna, ima svoju funkciju i da su nam sve one neophodne da bismo zaista živeli jedan potpun i stvaran život. Kao i svaka druga veština, emocionalna inteligencija može, uz manje ili veće napore, da se nauči i uvežba. Isto tako, kao i svaka druga veština, slabi ako se ne trenira redovno.
Šta znači biti emocionalno inteligentan?
Emocionalna inteligencija nije stanje, nije osobina koju imate ili nemate, to je proces orijentisanja u svetu, unutrašnjem i spoljašnjem. To je proces koji zahteva posvećenost, hrabrost, radoznalost i istrajnost.
Biti emocionalno inteligentan znači razumeti osećanja, znati kako nastaju i čemu služe. To znači prihvatati osećanja kao znak ljudskosti a ne doživljavati ih kao znak slabosti. Biti svestan svojih osećanja ali znati kada i kome je bolje ne pokazati ih. Zastati, preispitati se, korigovati mišljenje i ponašanje.
Druge je moguće razumeti samo u onoj meri u kojoj razumete sebe. Isto je i sa prihvatanjem.
Kaže se da što više jezika čovek govori, to više vredi, bogatiji je. Razumeti jezik osećanja i govoriti ga znači bolje i lakše se snalaziti u svetu. Osećanja su naši mudri savetnici i vodiči. Ako ne razumemo njihov jezik i kažemo “Šta to brbljaš, ćuti tu!“ to je kao da idemo kroz život bez jednog čula. Bez unutrašnjeg oka, uha, dodira, ukusa ili mirisa. Kao i učenje bilo kog drugog jezika, zahteva posvećenost i vreme. Nekada je dovoljno čitanje knjiga, razmišljanje i razgovori, a nekada je potrebno “ići na časove“. Nekada je potrebno nekoliko meseci, nekada više godina da se savlada taj jezik. Niko nije kriv što ne zna, malo ljudi je imalo tu privilegiju da ih odmalena uče jeziku osećanja. Ali zato svaka odrasla osoba ima mogućnost i odgovornost da uči i razvija se. Zbog sebe i zbog drugih. Druge je moguće podržati na njihovom putovanju, ali samo ako oni to žele. Nemoguće je pomoći nekom ko pomoć ne želi.
Da li postoje emocionalno neinteligentni ljudi?
Kada kažemo za nekog da je emocionalno neinteligentan to zvuči uvredljivo i konačno.
Inteligenciju možemo definisati kao kapacitet za učenje i razumevanje. U tom slučaju emocionalna inteligencija bi bila kapacitet za učenje i razumevanje u oblasti emocionalnog funkcionisanja. Nekom to ide lakše, nekom teže. Nekom ide brže, nekom sporije. Verovatno ćete se svi složiti da je Novak Đoković rođen sa talentom za tenis. Ali, da li bi bio tu gde jeste da nije svakodnevno naporno trenirao? Ne može svako da postigne Noletove uspehe, ali svako ko želi može da nauči da igra tenis dovoljno dobro da se rekreira i zabavlja.
Slično je i sa čitanjem i pisanjem. Malo je vrhunskih književnika ali većina ljudi nauči da čita i piše dovoljno dobro za svakodnevno funkcionisanje i snalaženje u životu.
Emocionalna inteligencija bi se možda preciznije mogla nazvati emocionalna znanja i emocionalne veštine, kao što su:
Razumevanje šta i zašto osećamo,
Svest o tome kako utičemo na druge,
Razumevanje osećanja drugih ljudi u raznim situacijama,
Efikasno upravljanje osećanjima drugih i njihovim ponašanjem (suprotno od manipulacije!),
Razumevanje veze između emocija, misli i ponašanja,
Očuvanje pribranosti i u stresnim situacijama i okolnostima,
Podsticanje najboljeg u drugima,
Asertivnost u komunikaciji sa drugima ( zalaganje za sebe uz uvažavanje drugih),
Lako prilagođavanje promenama,
Fokusiranje na dobro i pozitivno u sebi, drugim ljudima i situacijama,
Postizanje i održavanje generalno dobrog raspoloženja,
….
Umesto etiketiranja sebe ili drugog kao emocionalno neinteligentnog ili glupog, preciznije je i konstruktivnije govoriti o nedovoljnom znanju o emocijama i nedovoljno razvijenim emocionalnim veštinama.
Kod nekih psiholoških, neuroloških i fizioloških poremećaja zaista postoji nemogućnost razumevanja i kontrole emocija, ali takvi poremećaji su relativno retki. Većina ljudi poseduje kapacitet za postizanje optimalnog psihičkog i emocionalnog funkcionisanja. Ima ljudi koji malo znaju o emocijama i nemaju razvijene emocionalne veštine, a ti ljudi se dele na one koji žele da uče i razvijaju se i one koji to ne žele.
Ako biste sebe odredili u terminima emocionalnih znanja i veština, to bi bilo:
a) znam dosta i vešt/a sam
b) znam dosta i vešt/a sam ali i dalje učim i razvijam se
c) ne znam i ne razumem i ne zanima me
d) nedovoljno znam, nedovoljno razumem, nedovoljno umem ali želim da znam i umem i spreman/na sam da uložim vreme i napor da to postignem
Autor teksta: Jelena Pantić
Istine i zablude o braku
1. Zabluda — Brak se temelji na ljubavi i samo se njome može održavati. Ljubav je nešto
iracionalno, na što ne možemo utjecati.
Istina - Brak se većinom zaključuje iz ljubavi, koja ima svoj razvoj, a na razvoj ljubavi
utječu oba bračna partnera. Brak se ne održava zaljubljenošću, već ljubavlju koja je postigla
zreliji i razvijeni stadij.
2. Zabluda - Svaka ljubav traje vječno.
Istina - Svaka ljubav traje onoliko koliko je partneri održavaju.
3. Zabluda - Brak je slučaj, lutrija, sudbina.
Istina - Brak nije slučaj, ni sudbina, ni lutrija. Brak je šansa onih koji se nalaze u braku.
4. Zabluda - Ako su seksualni problemi u braku riješeni, sve drugo ide samo po sebi.
Istina - Seks nije sredstvo za rješavanje neseksualnih problema u braku. Njegova kvaliteta ovisi o razriješenosti svih drugih problema.
5. Zabluda - Izvor bračnih teškoća su neslaganja naravi i spolova.
Istina - Izvori bračnih teškoća nisu različite naravi i različiti spolovi, nego loši odnosi i nekvalitetna komu¬nikacija. Rješenje tih teškoća nije napuštanje partnera različite naravi i traženje prikladnijeg, nego obostrana spremnost na zajednički život i obostrano zalaganje oko održavanja kvalitetnijih odnosa.
6. Zabluda - Brak je jedini i najbolji izlaz iz samoće.
Istina - Samo živ brak, održavan brak, rješava problem samoće. U mrtvom braku možete biti itekako osamljeni.
7. Zabluda - U dobrom braku nema svađe, sukoba. Zlatna formula braka jest - šuti i trpi.
Istina - U dobrom braku postoje svađe, sukobi i razmimoilaženje, ali se od loših brakova oni razlikuju u načinu rješavanja svađa i sukoba. Šutnja i trpljenje su najgori način "rješavanja" problema.
8. Zabluda - Brak je sam po sebi nešto loše, to je gubitak slobode i individualnosti.
Istina - Sam po sebi brak nije niti loš. niti dobar. Kakav će naš brak biti ovisi o nama koji smo u braku.
9. Zabluda - Djeca daju smisao svakom braku i spašavaju ga ako sve pode loše.
Istina - Samo dobar brak djeca čine još boljim. Djeca ne mogu spasiti loš brak.
10. Zabluda — Profesionalna i ekonomska samostalnost obaju bračnih partnera jamstvo je
ravnopravnog i partnerskog braka.
Istina - Ne, one doprinose samostalnosti partnera, ali nisu uvjet. Oba partnera mogu biti ravnopravna i osjećati se samoostvareno i kad je jedan zaposlen, a drugi nije.
(dr. Pavao Brajša)
iracionalno, na što ne možemo utjecati.
Istina - Brak se većinom zaključuje iz ljubavi, koja ima svoj razvoj, a na razvoj ljubavi
utječu oba bračna partnera. Brak se ne održava zaljubljenošću, već ljubavlju koja je postigla
zreliji i razvijeni stadij.
2. Zabluda - Svaka ljubav traje vječno.
Istina - Svaka ljubav traje onoliko koliko je partneri održavaju.
3. Zabluda - Brak je slučaj, lutrija, sudbina.
Istina - Brak nije slučaj, ni sudbina, ni lutrija. Brak je šansa onih koji se nalaze u braku.
4. Zabluda - Ako su seksualni problemi u braku riješeni, sve drugo ide samo po sebi.
Istina - Seks nije sredstvo za rješavanje neseksualnih problema u braku. Njegova kvaliteta ovisi o razriješenosti svih drugih problema.
5. Zabluda - Izvor bračnih teškoća su neslaganja naravi i spolova.
Istina - Izvori bračnih teškoća nisu različite naravi i različiti spolovi, nego loši odnosi i nekvalitetna komu¬nikacija. Rješenje tih teškoća nije napuštanje partnera različite naravi i traženje prikladnijeg, nego obostrana spremnost na zajednički život i obostrano zalaganje oko održavanja kvalitetnijih odnosa.
6. Zabluda - Brak je jedini i najbolji izlaz iz samoće.
Istina - Samo živ brak, održavan brak, rješava problem samoće. U mrtvom braku možete biti itekako osamljeni.
7. Zabluda - U dobrom braku nema svađe, sukoba. Zlatna formula braka jest - šuti i trpi.
Istina - U dobrom braku postoje svađe, sukobi i razmimoilaženje, ali se od loših brakova oni razlikuju u načinu rješavanja svađa i sukoba. Šutnja i trpljenje su najgori način "rješavanja" problema.
8. Zabluda - Brak je sam po sebi nešto loše, to je gubitak slobode i individualnosti.
Istina - Sam po sebi brak nije niti loš. niti dobar. Kakav će naš brak biti ovisi o nama koji smo u braku.
9. Zabluda - Djeca daju smisao svakom braku i spašavaju ga ako sve pode loše.
Istina - Samo dobar brak djeca čine još boljim. Djeca ne mogu spasiti loš brak.
10. Zabluda — Profesionalna i ekonomska samostalnost obaju bračnih partnera jamstvo je
ravnopravnog i partnerskog braka.
Istina - Ne, one doprinose samostalnosti partnera, ali nisu uvjet. Oba partnera mogu biti ravnopravna i osjećati se samoostvareno i kad je jedan zaposlen, a drugi nije.
(dr. Pavao Brajša)
Пријавите се на:
Постови (Atom)
